Młodym ludziom, którzy – często z ciekawości – decydują się na jednorazowe zażycie narkotyku lub robią to okazjonalnie, może się wydawać, że są w związku z tym bezpieczni. Szczególnie wtedy, gdy sięgają po takie substancje psychoaktywne jak marihuana czy haszysz. Nierzadko ulegają złudzeniu, że nic złego nie może się im przydarzyć. Bo cóż może się stać, skoro tylko raz na jakiś czas sięgają po nielegalną substancję? Otóż, jak się okazuje, może im się stać bardzo wiele.
Przywykliśmy myśleć, że używanie substancji psychoaktywnych jest niebezpieczne z powodu możliwości uzależnienia się od nich. Wielu młodych ludzi myśli więc, że skoro sięga po te substancje okazjonalnie, i w związku z tym minimalizuje ryzyko uzależnienia się, to znaczy, że nic im nie grozi. Tymczasem narkotyki niosą za sobą ryzyko niezależnie od tego, czy używamy ich pierwszy raz w życiu, czy sięgamy po nie o wiele częściej.
Co o konsekwencjach mówi młodzież używająca narkotyków?
Badania prowadzone wśród nastolatków w wieku 13-19 lat[1] wykazały, że młodzież używająca narkotyków jest narażona na szereg konsekwencji związanych z ich zażyciem również wtedy, gdy robi to bardzo rzadko, a nawet jednorazowo. Co ważne, wyniki badań potwierdziły, że niezależnie od tego, czy młodzi ludzie przyjmowali konopie czy inne narkotyki, doświadczali podobnych negatywnych skutków.
Natolatkowie, którzy przynajmniej raz w ostatnim roku przed badaniem sięgnęli po nielegalną substancję, wskazywali najczęściej na doświadczenie następujących konsekwencji:
- co trzecia osoba doświadczyła trudności w relacjach z innymi ludźmi (z rodzicami, nauczycielami, przyjaciółmi), a także pogorszenia wyników w szkole,
- co czwarty nastolatek wykazywał zachowania agresywne,
- co piąty stracił pieniądze, cenne przedmioty lub zniszczył rzeczy i ubrania,
- kilka procent uczestników badań miało wypadek lub doświadczyło uszkodzenia ciała,
- również kilka procent młodych ludzi podjęło ryzykowne lub niechciane kontakty seksualne.
Kilka słów o zagrożeniach
Używanie narkotyku może prowadzić do utraty kontroli – choćby częściowej – nad swoim zachowaniem. Taka sytuacja naraża osobę pozostającą pod wpływem substancji psychoaktywnych podwójnie. Z jednej strony, tracąc nad sobą panowanie, może ona być skłonna do zrobienia czegoś, czego, myśląc trzeźwo, nie zrobiłaby. Z drugiej strony może nie być w stanie ochronić się przed niepożądanym lub groźnym dla niej działaniem innych osób lub sytuacji. Do czego to może prowadzić? Człowiek, który zażył narkotyk może:
- zachowywać się w sposób agresywny wobec otoczenia – osoby pozostające pod działaniem substancji psychoaktywnych z jednej strony mogą silniej przeżywać i odbierać niektóre zdarzenia i działania innych ludzi. Z drugiej strony zmniejsza się ich umiejętność radzenia sobie z odczuwaną frustracją. Ich zachowanie może stać się w związku z tym impulsywne i agresywne;
- narazić się na agresję ze strony innych ludzi – ktoś, kto zachowuje się pod wpływem narkotyku impulsywnie i staje się agresywny – słownie czy fizycznie – naraża się na agresywną i przemocową odpowiedź ze strony innych. Nawet, jeżeli osoba będąca pod wpływem substancji psychoaktywnej swoim zachowaniem nie prowokuje nikogo, nie oznacza to, że jest bezpieczna. Człowiek, który nie panuje nad sobą, nie może odpowiednio zareagować i obronić się w sytuacji napaści. Koordynacja czy koncentracja uwagi, pod wpływem działania substancji psychoaktywnych mogą ulec zmianie, co wpłynie na przykład na czas podjęcia reakcji;
- podejmować ryzykowne i niechciane kontakty seksualne – zaburzenia świadomości występujące pod wpływem narkotyków, utrata kontroli nad swoim ciałem, które wpływają na ocenę ryzyka mogą narażać na doświadczenie niechcianych czy ryzykownych kontaktów seksualnych. Należy do nich podejmowanie współżycia bez zabezpieczenia, z osobą, z którą w innej sytuacji nie chciałoby się wchodzić w relacje intymne oraz narażenie się na gwałt. Jest to nie tylko bardzo trudne i bolesne doświadczenie. Może w konsekwencji doprowadzić do uszkodzenia ciała, niechcianej ciąży lub zarażenia się np. HIV/HCV;
- ulec wypadkowi – ponieważ narkotyki mogą wpływać m.in. na percepcję i szybkość reakcji, prowadzą często do błędów w ocenie własnych możliwości i ograniczeń (niestety często do przeceniania siebie) oraz zewnętrznych warunków (np. wysokości, na jakiej się znajdujemy). To wszystko powoduje, że osoba znajdująca się pod wpływem substancji psychoaktywnej jest bardziej narażona na różnego rodzaju wypadki (nie tylko komunikacyjne). Warto pamiętać, że wypadek może prowadzić do zniszczenia czegoś cennego, obrażeń ciała, niepełnosprawności, utraty zdrowia lub życia;
- mieć problemy w relacjach z ważnymi osobami – konflikty z bliskimi osobami (np. z rodzicami, z przyjaciółmi) to bardzo często spotykane konsekwencje używania narkotyków. Zażywanie substancji psychoaktywnych powoduje u bliskich niepokój, staje się często źródłem napięcia i nieporozumień. Nieadekwatne zachowanie, agresja, strata cennych przedmiotów to nierzadko jedne z przyczyn kłótni z ważnymi osobami;
- stracić pieniądze lub cenne rzeczy – osoby pod wpływem narkotyku częściej narażone są na kradzieże i zgubienie wartościowych rzeczy lub pieniędzy. Ktoś, kto siebie nie kontroluje staje się łatwym celem dla złodzieja. W związku z obniżonym czasem reakcji może nawet nie zauważyć, kiedy to się stanie.
Wśród konsekwencji wzięcia narkotyku należy liczyć się również z tymi, które co prawda nie wiążą się bezpośrednio z utratą zdrowia czy życia, ale zupełnie niepotrzebnie narażają na utratę twarzy. Ktoś, kto zażył narkotyk może zachowywać się w niezrozumiały dla jego otoczenia sposób (np. dlatego, że doświadcza różnego rodzaju halucynacji). Często traci w takich sytuacjach kontrolę nad tym, co mówi i robi lub doświadcza poczucia utraty wewnętrznych hamulców. To wszystko może prowadzić do zachowania niezgodnego z obowiązującymi normami społecznymi, w tym chociażby ośmieszenia. Poczucie wstydu i zażenowania w sytuacji, gdy działanie substancji psychoaktywnej mija, a wraca pełna kontrola i świadomość siebie, potrafią wówczas uprzykrzyć życie i relacje z innymi w swoim środowisku.
Źródło:
http://old.ipin.edu.pl/ain/aktualne/2008/4/t21n4_2.pdf
[1] Badania Pracowni Profilaktyki Młodzieżowej „Pro-M”, Zakład Psychologii i Promocji Zdrowia Psychicznego, Instytut Psychiatrii i Neurologii, przeprowadzone w 2007 r. K. Ostaszewski, Problemy nastolatków związane z używaniem substancji psychoaktywnych, „Alkoholizm i Narkomania”, t. 21, nr 4, 2008, s. 363-389.
za dopalaczeinfo.pl K.B.